Kusten beschermen tegen kusterosie - Twee oplossingen

De Kusterosie is een probleem dat onze kusten en stranden treft: om dit fenomeen tegen te gaan, hebben de VS en Nederland innovatieve systemen ontwikkeld om de onophoudelijke werking van de zee te bestrijden en de kusten te beschermen.

Kusterosie - Ruwe zeeën hebben de kust getroffen bij Brough Head, 10 mijl ten zuiden van John O' Groats aan de noordoostkust van Schotland. — Kusterosie noordkust Schotland | Bron afbeelding: Envato elementen

Kusterosie is een groot probleem in Italië, aangezien het land 7500 kilometer kustlijn heeft. De getijden en stromingen verwijderen elke dag materiaal van de kust, waardoor kostbare en niet-permanente suppletiemaatregelen (het toevoegen van zand aan de zeebodem) nodig zijn: alleen al in Emilia-Romagna werd in 2022 19 miljoen euro geïnvesteerd om slechts 11 km kustlijn te onderhouden, waarbij 1,5 miljoen kubieke meter zand werd verplaatst. Andere mogelijke maatregelen zijn het gebruik van golfbrekers, vaak gemaakt van beton of grote rotsen, die de kracht van de golven die tegen de kust slaan kunnen verminderen.

Het beschermen van kusten tegen kusterosie is daarom een belangrijke kwestie. De zee kan niet alleen toeristische stranden bedreigen, maar ook bewoonde gebieden, zoals in het geval van de North Cove regio (VS) of uitgestrekte laaglandgebieden zoals de Nederlandse kusten. Beide gemeenschappen hebben gezocht naar alternatieve oplossingen voor eenvoudige suppleties en zijn daarom interessante voorbeelden.

Eén man tegen de Stille Oceaan: Hoe David Cottrell Washaway Beach redde

Het gebied van North Cove, een landelijke gemeenschap in de staat Washington, staat ook bekend als "Washaway Beach" vanwege de ernstige kusterosie die wordt veroorzaakt door winterstormen en de getijden van de Stille Oceaan.

In het verleden heeft de zee tot wel 30 meter kustlijn per jaar teruggewonnen als gevolg van menselijk ingrijpen, zoals de bouw van een dam in de Columbia River, waardoor de hoeveelheid sediment die naar de kust wordt getransporteerd is afgenomen en huizen en andere gebouwen, zoals een vuurtoren en een deel van een kustwachtbasis, zijn verwoest.

Een van de huizen die onlangs zijn ingestort in de Stille Oceaan bij Washaway Beach in de staat Washington. — Kusterosie Washaway strand | Afbeeldingsbron: Wikimedia Commons

Vanwege het geringe economische belang van het voornamelijk agrarische en dunbevolkte gebied, heeft de federale overheid de afgelopen decennia weinig inzet getoond in de strijd tegen de Stille Oceaan, waarbij dure infrastructuur werd vermeden en het initiatief vaak aan particulieren werd overgelaten.

David Cottrell, een in North Cove geboren en getogen boer met een achtergrond in wiskunde, richtte in 2016 met de hulp van zijn vrouw Connie Allen de organisatie WECAN (Willapa Erosion Control Action Now) op, waar nu lokale instellingen, burgers en zelfs de afstammelingen van de Shoalwater Bay stam bij zijn aangesloten.

Het idee van Cottrell was om "kunstmatige heuvels" van basaltstenen te maken in de kustgebieden die het meest worden beïnvloed door de getijden, een systeem dat al eeuwenlang wordt gebruikt voor schelpdierenteelt en visserij: Deze structuren kunnen de kracht van de golven op de stranden verminderen en tegelijkertijd het zand vasthouden, waardoor de duinen worden hersteld die normaal door de stromingen worden weggespoeld.

Het project heeft in de loop der jaren veelbelovende ontwikkelingen laten zien, die worden gemonitord door het Washington State Department of Ecology: Ondanks een aanvankelijke grote investering blijken de structuren bestand tegen weersomstandigheden en kunnen ze door de burgers zelf worden onderhouden tegen lage kosten, waarbij de stromingen elk seizoen worden gecontroleerd en waar nodig verbeteringen worden aangebracht.

Helaas zal Cottrell de toekomstige ontwikkelingen van zijn project niet meemaken: Hij overleed in juni 2023 na een fietsongeluk.

Zandmotor, het Nederlandse project om de Delflandse kust te beschermen

In Nederland is kustbescherming, vanwege de bijzondere geografie en de grote gebieden "gestolen" land onder zeeniveau, een veel urgenter probleem. Een van de projecten gefinancierd door Rijkswaterstaat, het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, is de zogenaamde Zandmotor aan de Delflandse kust.

In 2011 werd een enorme hoeveelheid zand uit de kust gebaggerd en boven de te beschermen stranden gestort, waardoor een haakvormig schiereiland ontstond. Het idee achter dit project is om een depot te creëren met een hoeveelheid sediment die overeenkomt met 20 jaarlijkse suppleties, in een positie die de stromingen en winden de mogelijkheid geeft om het zand over de jaren te verdelen en tegelijkertijd de kust te beschermen tegen de golven van de Noordzee.

Zandmotor in Den Haag — De lagune die door de Zandmotor is gecreëerd, is al snel een toeristische attractie geworden, vooral voor lokale kitesurfers. | Afbeelding bron: Denhaag.com

Het schiereiland strekt zich 1 km uit in open zee en ongeveer 2 km langs de kust, met een maximale hoogte van 5 meter boven zeeniveau. Binnen het schiereiland zorgt een klein meer voor de normale afvoer van grondwater, dat anders door de structuur zou worden belemmerd.

Een eerste onderzoek dat in 2016 werd afgerond, toonde aan dat het de kust doeltreffend beschermt tegen erosie of overstromingen en een nieuwe habitat creëert voor de lokale flora in de lagune die achter de duinen is ontstaan.

De mogelijke gevaren voor het zwemmen zijn in de loop der jaren in de gaten gehouden, gezien de veranderingen in zeestromingen in de buurt van het schiereiland, en zowel ten noorden als ten zuiden van de structuur zijn zandafzettingen geconstateerd.

De oorspronkelijke schatting van 20 jaar zou de grote investering van 70 miljoen euro al rechtvaardigen, wat veel hoger is dan voor normale suppletiemaatregelen; de aanwezigheid van 95 % zand vijf jaar na de eerste werkzaamheden suggereert echter dat de interventie nog langer zou kunnen duren.